και η τρομοκρατία του καλού
γούστου
Είδα χθες το «Εγώ δεν..», την παράσταση στην οποία πρωταγωνιστείς. Ενδιαφέρον μονόλογος. Για την ακρίβεια διάλογος με το κοινό ωστόσο μου έκανε εντύπωση η διάρκειά του, γύρω στα πενήντα λεπτά.
Για καμία καλλιτεχνία δεν αφιερώνω παραπάνω χρόνο από αυτόν που κρίνω ότι χρειάζεται και το συγκεκριμενοποιώ στο ανώτατο του στη 1 με 1,5 ώρα. Έχω πειστεί με τα χρόνια ότι η σύγχρονη τέχνη είναι η τέχνη του εγώ. Άκουσα κάποιες αντιρρήσεις αλλά ήμουν αποφασισμένος. Σε όποιον αρέσει, σε όποιον δεν αρέσει να πάει να δει 2ωρες και 3ωρες παραστάσεις. Δεν με ενδιαφέρει. Έχει γίνει πολύς λόγος για τη τέχνη, χωρίς η ίδια να παίζει τόσο μεγάλο ρόλο και ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει τη ζωή κανενός. Κόντρα σε όλες αυτές τις τρομερές εξελίξεις της τέχνης, χορού, μουσικής, ζωγραφικής κ.α η ανθρωπότητα βαδίζει από το κακό στο χειρότερο. Επομένως δεν της αναγνωρίζω καμιά αξία.
Πιστεύεις δηλαδή ότι η τέχνη είναι απλά για να περνάμε καλά δηλαδή;
Για να περνάμε καλά, δεν έχω κανένα πρόβλημα. Ίσως είμαι από τους καλύτερους στο να περνά ο χρόνος κάνοντας τίποτε. Διαφορετικά είσαι ένας σοβαροφανής ο οποίος λέει κοινοτυπίες που βγάζουν γέλιο ή ένας σοβαρός, πράγμα εξαιρετικά πληκτικό ή ένας επαγγελματίας κωμικός που είναι τρομερά μελαγχολικό.
Δε βαριέσαι να δίνεις συνεντεύξεις; Να σε ρωτάνε τα ίδια και τα ίδια;
Τις συνεντεύξεις ναι, τις συζητήσεις οχι. Είναι οκ, έχουν δράση. Τα πράγματα εξελίσσονται με αυτές. Mου λες εσύ κάτι, σου λέω κι εγώ κάτι, κάποια στιγμή μπορεί να βυθιστούμε στη σιωπή, χαζεύουμε και λίγο έξω στη βιτρίνα, δεν τρέχει τίποτε. Βαριέμαι πάρα πολύ το εκ βαθέων. Έτσι κατατίθεται η ψυχή; Η κατάθεση ψυχής λένε είναι μεγάλο πράγμα. Και ποιος είπε ότι αυτό το μεγάλο πράγμα δε μπορεί να γίνει τραγούδι ας πούμε;
Ωραία γιατί και γω δεν προετοιμάζω ποτέ ερωτήσεις από πριν. Και τώρα που το συζητάμε ποια είναι η σχέση σου με το θεό;
Είμαι καραμπινάτος αγνωστικιστής. Ουδέποτε μάσησα με το θέμα. Μου αρέσει όμως το λούσο και η κοκεταρία! Μου αρέσουν οι σκηνές από το Βατικανό με εκείνα τα τρομερά άμφια. Έχει κάποια πλάκα αυτό! Θυμάμαι που στο Romao Φελλίνι είχε κάνει ένα fashionshow για καρδιναλίους στο Βατικανό. Ήταν καταπληκτικό. Επίσης, μου αρέσει και πως ντύνονται οι ανατολίτες, ειδικά οι σύγχρονοι, που μπορεί να φορέσουν ένα κουστούμι Armaniκι από πάνω να ρίξουν ένα κιμονό ή κάτι παραδοσιακό. Μου αρέσουν οι μίξεις.
Μου κάνεις ωραία πάσα τώρα. Στις μέρες μας το λεγόμενο lifestyle κυριαρχεί, μου δίνει την εντύπωση ότι υπάρχει για να υπάρχει. Μια πανοπλία χωρίς περιεχόμενο.
Πολύ συχνά το στυλ κρατάει σε απόσταση τους κακόγουστους. Άρα το ράσο κάνει το παπά. Ξεκινά από την ανάγκη να αρέσεις στις γυναίκες. Να ξεχωρίσεις από όλους τους άλλους και να πουν ποιος είναι αυτός που φορά μποτίνια από χρυσό κροκόδειλο ας πούμε και μανικετόκουμπα από καυλωμένο μεταξοσκώληκα. Έχει πάντα ενδιαφέρον όταν κάποιος άνθρωπος κάνει πιο συναρπαστική τη ματιά μας. Δεν είναι και λίγο αν το καλοσκεφτείς. Μπορεί να φτάσεις στο άλλο άκρο βέβαια και να γίνεις θύμα της μόδας. Αυτό δεν έχει να κάνει με το στυλ. Θα έλεγα ότι το στυλ είναι η απουσία οποιασδήποτε μόδας.
Γι’ αυτό άλλωστε και δεν επηρεάζεται από τάσεις. Όταν κάνεις μια διαφήμιση τηλεοπτική ή ραδιοφωνική, σου δημιουργούνται ερωτήματα του στυλ «τι κάθομαι και λέω τώρα» ή «τι μπούρδες είναι αυτές»; Είχες ποτέ τέτοια ηθικά διλήμματα;
Από τη στιγμή που ξέρω ότι κάθε μέρα πρέπει να πληρώσω το νοίκι μου, να κάνω τις βόλτες μου και να αγοράσω τις ζακέτες του Armani, το πράγμα δε γίνεται αλλιώς.
Στη διαφήμιση υπάρχουν πολλά σαθρά μυαλά ρουτίνας, τα οποία βγάζουν εξαιρετικά χρήματα. Τα σίγουρο είναι ότι τα εκατομμύρια από αυτές τις δουλειές δε γίνονται “prescosto”. Ο Μήτσος Ευθυμιάδης – συγγραφέας, μακαρίτης πια- χρησιμοποιούσε συχνά τη φράση ενός κρατούμενου, ο οποίος έλεγε «αν η εργασία είναι καλό πράγμα, τότε γιατί μας πληρώνουν για να τη κάνουμε;»
Τα ’60s και ‘70s σ’ εμάς που δεν τα ζήσαμε είναι μυθοποιημένα.
Μη ξεχνάς ότι είχε προηγηθεί μια περίοδος πολύ στριμόκωλη, οπότε λογικό ήταν η αντίδραση να είναι ευθέως ανάλογη. Μιλάω και για Ελλάδα και εξωτερικό. Στις δεκαετίες αυτές ξεσάλωσε το σύμπαν και γίνονταν διονυσιακά σκηνικά, ενώ οι «νόμοι» απέκτησαν την αμεσότητα που έπρεπε, δηλαδή επί τόπου στο κρεβάτι. Άμα είμαστε και ωραίοι τύποι τότε μπορεί και να κάναμε παρέα μετά. Είχαμε συνειδητοποιήσει ότι το κορμί είναι η τρομερή αλήθεια που μας δόθηκε και που πρέπει να ικανοποιηθεί οπωσδήποτε. Σήμερα υποθέτω ότι η νέα γενιά έχει το δικό της τρόπο να περνάει καλά είτε με το κινητό, είτε με το κομπιούτερ. Τα κορίτσια μοιάζουν με τα αγόρια και τούμπαλιν. Φαίνεται από τα μαλλιά, τα σκουλαρίκια. Πάντως το σεξουαλικό μυστικό της ανθρωπότητας έχει τρομερό ενδιαφέρον καθώς δεν έχει σχέση με την ηθική, αλλά με τη γεωγραφική θέση του κάθε λαού, τον πολιτισμό που είχε. Κάτι που θεωρείται αμαρτωλό στη δύση ή υπερβολή, μπορεί για την ανατολή να ήταν must.
Συμφωνώ απόλυτα, τα κορίτσια μοιάζουν όλο και περισσότερο με τ’ αγόρια, δημιουργείται το τρίτο φύλο που είναι πάνω από ταμπέλες και στερεότυπα. Lifestyle περιοδικά στυλ Κωστόπουλου όμως λένε συνέχεια «Εμείς», «Αυτές».
Κάνουν ότι μπορούν για να κρατήσουν τα πράγματα εκεί που ήταν καθώς τρέμουν στην ιδέα της αλλαγής. Υπάρχει μεγάλος φαλλοκρατισμός. Μου αρέσει πολύ που αβίαστα οδηγούμαστε σε εποχές εξαιρετικών αλλαγών. Θέλω να γνωρίσω καινούργια πράγματα. Βαριέμαι τρομερά τα παλιά. Απόδειξη ότι δεν έχω παντρευτεί. Μέσα στα παλιά συστήματα δεν αντέχει κανείς εκτός κι αν κάνει πολλούς συμβιβασμούς, πολλές υποχωρήσεις και θυσίες. Δε μου αρέσει μια τέτοια κοινωνία και οφείλω να παραδεχτώ ότι μπορεί να είναι μια ουτοπία ότι θα υπάρξει μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι θα είναι χαλαροί, ελεύθεροι, ο καθένας θα έχει την ιδιαιτερότητα του και τα παιδιά όλου του κόσμου θα είναι και δικά μας παιδιά. Όμως δεν πα να είναι και ουτοπία στη τελική. Οι επαναστάσεις έτσι ξεκινάνε. Μπορεί η δεκαετία του ’60 να μην είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, παρ’ ολ’αυτά κάτι άλλαξε.
Έχεις πει ότι γράφεις ένα βιβλίο.Τι πραγματεύεται;
Ο τίτλος του είναι «Ως εκ θαύματος».Ιστορίες από τα καλύτερα παιδιά που κουράστηκαν και γύρισαν στο σπίτι επειδή δεν ήθελαν καμιά πρωτιά. Δεν ήταν του ανταγωνισμού, δεν έβαζαν τρικλοποδιές, δεν βάραγαν αγκωνιές. Ξέρεις δε θέλανε ντε και καλά να βγουν μπροστά και να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον κανενός. Δε θεωρούσαν τους εαυτούς τους το κέντρο του σύμπαντος. Χιούμορ, ευ ζην, κομψότητα, κοσμοπολιτισμός, ωραίοι τύποι, νεαρά αγόρια και κορίτσια. Μ’ αυτούς ασχολούμαι. Γνώρισα πάρα πολλούς. Εγώ με το ένα πόδι ήμουν μέσα στο να κάνω πράγματα και με το άλλο εκτός. Όταν ήμασταν μικροί, ήμασταν μια παρέα και ήμασταν κατά της εργασίας. Θέλαμε να περνάμε τη ζωή σε πάρτυ, σε εκδρομές, σε έρωτες, στο Ηρώδειο, να βλέπουμε παραστάσεις. Υπήρχαν όμως και διαστήματα που δουλεύαμε. Ενώ από μικρός ήταν να γίνω ηθοποιός, άργησα να πάω γιατί ντρεπόμουνα.
Μια δυναμική απάντηση στην τηλεόραση ποια θα ήτανε;
Ένα μεγάλο μέρος της τηλεόρασης είναι για τα σκουπίδια. Κακά τα ψέματα. Σπάνια να πετύχεις δηλαδή ένα καλό ντοκιμαντέρ, μια κουβέντα, κάτι να το απολαύσεις. Το περίεργο σε αυτή τη χώρα είναι ότι τα πιο ενδιαφέροντα κανάλια είναι κρατικά. Δηλαδή η ελεύθερη τηλεόραση είναι αχαλίνωτη και ξεχαρβαλωμένη, μπανάλ. Δεν είναι καν ας πούμε κιτς. Λέμε καμιά φορά, για κάντο λίγο πιο κιτς για να έχει ενδιαφέρον, να ναι λίγο πιο συναρπαστικό. Όχι, είναι μπανάλ. ΚΔΟΑ. Κτηνώδης Δύναμη Ογκώδης Άγνοια. Αυτό είναι.
Μου αρέσει που στην εκπομπή σου κάθε πρωί στον Εν Λευκώ διαβάζεις ποίηση για παράδειγμα.
Αυτό μου έλεγε ο Κώστας ο Ζαχαράκης, αχ εξαιρετικός performer ο οποίος κάνει κάτι καμπαρέ show πάρα πολύ ωραία. Μου έλεγε ότι «αυτό που μου αρέσει στην εκπομπή σου είναι που με την ίδια άνεση που μιλάς για την καθημερινότητα των εφημερίδων και του κουτσομπολιού-που επιμένω ότι είναι η πιο απτή μορφή ανθρώπινης επικοινωνίας - με την ίδια άνεση διαβάζεις ξαφνικά μια σελίδα από ένα συγγραφέα που έχει πάρει νόμπελ ή από ένα ποιητή. Και πολύ ωραία συμβιώνει το ένα με το άλλο.
Το αγαπημένο σου βιβλίο ποιο είναι; Κλασική ερώτηση τώρα αλλά..
Αγαπημένο συγγραφέα θα μπορούσα να σου πω. Είναι ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοβ. Είναι ένας μεγάλος στυλίστας. Μπορώ να διαβάζω σημειώσεις, σχόλιά του.
Πως σου φαίνονται οι μεταφορές των βιβλίων στον κινηματογράφο;
«Το γέλιο στο σκοτάδι» είναι μια πολύ ωραία νουβέλα του Ναμπόκοφ. Όταν το διάβασα λοιπόν θυμάμαι ότι έλεγα «καλά αυτό δεν έχει γίνει ταινία. Περίεργο. Γιατί προσφέρεται πάρα πολύ. Μια μικρή που κάνει άνω κάτω έναν αστό. Ε, λοιπόν, ένας Αργεντίνος σκηνοθέτης το γύρισε. Η μικρή συνδέεται επίσης με έναν τύπο, μια πολύ σατανική φυσιογνωμία, ο οποίος καταλήγει να την ελέγχει. Αυτό το ρόλο παίζει ο Μικ Τζάγκερ στην ταινία. Είδε κόπιες εργασίας ο Μικ και δεν του άρεσε η παρουσία του στην ταινία. Έκανε ασφαλιστικά μέτρα και δε βγήκε ποτέ η ταινία και έμεινε μες στα κουτιά. Από το συμβάν βγάζω το εξής συμπέρασμα. Πολύ καλό το ταλέντο αλλά οι μεγάλες καριέρες χρειάζονται το σκάνδαλο αλλιώς δε γίνεται τίποτα. Τώρα υποτίθεται ότι είσαι παιδί του rockandroll, προοδευτικός. Και μόλις βλέπεις σε μια ταινία ότι το εκτόπισμά σου χλομιάζει, πας πίσω; Αλλά έτσι είναι οι μεγάλες καριέρες γι’ αυτό και δε τις πολυεκτιμώ.
Μ’ άρεσε που την προηγούμενη εβδομάδα ξεφούρνισες στον Εν Λευκώ αυτό για το γάμο. Που λες έχω πρόταση γάμου. Οπότε έπαιρνε ο κόσμος τηλέφωνο και τους έβγαζες στον αέρα. Είχε πολύ πλάκα.
Μα το καταπληκτικό ήταν ότι όλες οι γυναίκες ήταν υπέρ του να γίνει ο γάμος και όλοι οι άντρες μου λέγανε «άντε μωρέ καημένε μια χαρά την έχεις βγάλει μέχρι τώρα, μη φορτωθείς. Το πολύ πολύ αν θες πάρ’ της τα λεφτά και άστηνε.» μου’ πε κάποιος καταπληκτικός. Λέω δεν έχει λεφτά. Μόνο εσώρουχα έχει.
Τι να σου πω, καλά στέφανα.
Δεν παίζει καλά στέφανα, απλώς είμαστε σε συζητήσεις με τη μικρή μου φίλη η οποία θέλει παιδιά από μένα. Θα βγούνε λέει περήφανα και με στυλ. Της λέω ελπίζω να σου μοιάζουν γιατί αυτή είναι κουκλί φυσικά ενώ εγώ δεν υπήρξα ποτέ κούκλος. Ω μην το λές, μου λέει, να έχει τα μακριά πόδια τα δικά σου κι αρχίσαμε και φτιάχναμε λοιπόν. Το πρόσωπο το δικό σου της έλεγα εγώ, το κωλί που είναι στητό… Φτιάξαμε λοιπόν ένα παιδί που δε θα βγει ποτέ φυσικά.
Έλεγες πρόσφατα ότι πλέον έχεις μετατραπεί από πλάσμα της νύχτας σε άνθρωπο της ημέρας.
Μια χαρά είναι. Μου βγαίνει υπέροχα. Μ’ αρέσει τρομερά η μέρα. Αρκετά με τυφλώνει η σελήνη. Τώρα ήλιος. Μ’ αρέσει η ενέργεια της μέρας.
Ενώ το βράδυ που μπαίνει και το αλκοόλ μέσα, η περιπέτεια και όλα αυτά;
Την εποχή που εμείς ξενυχτάγαμε όλοι κοιμόντουσαν νωρίς. Κατάλαβες; Τότε κάτι σήμαινε αυτό. Ήτανε μια επαναστατικότητα. Ε, τώρα που τα επαγγέλματα έχουν να κάνουν αρκετά με τη νύχτα και πολύς κόσμος ξενυχτάει ακόμη και μες στο σπίτι δουλεύοντας μπροστά στο κομπιούτερ, τι νόημα έχει; Τουλάχιστον να ξενυχτάς και ν’ αμείβεσαι καταπληκτικά όπως οι πόρνες πολυτελείας να πω πάει στο διάολο.
Το να γράψω βιβλίο μου βγήκε όταν σταμάτησα να ζω συναρπαστικά. Μπήκε στο κενό που δημιουργήθηκε γιατί κάτι πρέπει να κάνεις με τις ώρες που πριν έκανες κάτι άλλο.
Ξέρεις τι μου φάνηκε πολύ σκληρό; Αυτό που είπες σε συνέντευξή σου πρόσφατα «μήπως κοιμόμουνα όταν οι άλλοι υποφέρανε».
«Ναι, αλλά όταν εσείς με την αντροπαρέα ξεσαλώνατε, εγώ καταπιεζόμουνα. Στρίβατε, καπνίζατε, πίνατε, δεν ξέρω τι κάνατε, βλέπατε μπάσκετ, εγώ δεν είχα θέση εκεί πέρα. Μου το’ πε μια φίλη. Τι μου έχει γράψει ένας φίλος που όταν τον βλέπαμε τον λέγαμε «Τσίουι» έτσι για πλάκα. Και μου το’ πε μετά από είκοσι χρόνια. Και αναρωτιέμαι έχω κάνει τέτοια πράγματα ερήμην μου δηλαδή; Εγώ νόμιζα ότι ο χρόνος κυλούσε έτσι βελούδινος και υπήρχαν άνθρωποι που πληγώνονταν; Γι’ αυτό έχω αρχίσει τώρα τελευταία στην εκπομπή μου να κάνω κάτι εξομολογήσεις σα μεταχρονολογημένη συγγνώμη στους ανθρώπους που κατά λάθος πληγώσαμε.
Επίσης καταπληκτικό ήταν και το «Όσοι χρόνια κολυμπάτε αμέριμνοι μέσα στα μάτια μου, κάποτε θα βάλω τα κλάματα και θα σας πνίξω.» Το είχες απαγγέλλει κλείνοντας μια εκπομπή στη ΝΕΤ.
Βαρβέρης, ε; Μεγάλη αγάπη. Μα είναι εξαιρετικός ποιητής και μεταφραστής. Πέρα από του ότι είναι και κριτικός θεάτρου..
Έχει μια απίστευτη επαναστατικότητα και οργή μέσα του. Αυτό όμως δε θα γίνει σε ένα δυο λεπτά. Κάποτε. Δηλαδή σου την έχω στημένη στη γωνία. Περιμένουμε. Θα ‘ρθει η ώρα ας πούμε. Βλέπεις ριζικές αλλαγές να έρχονται;
Ναι, μ’ αρέσει αυτό. Έχει μια ελπίδα ότι μπορεί να γίνει μια ανατροπή έτσι. Έχεις δίκιο που τελικά η σκέψη σου οδηγήθηκε εκεί. Κάτσε εκεί να καιροφυλακτείς για καμιά ωραία ανθρώπινη ανατροπή. Δε μιλάμε για αιματοβαμμένες Τέτοιες είχαμε μπόλικες. Εδώ μιλάμε να γίνει χωρίς να το πάρεις χαμπάρι. Σε μια άλλη διάσταση. Σα να σου κάνει σινιάλο το διαστημόπλοιο. Έλα μαζί για ένα ταξίδι.
Είναι πολύ σκληρό αλλά βγαίνει μέσα από το κλάμα. Μια γλυκιά θλίψη που μετατρέπεται σε οργή. Έχει αυτό το κατακλυσμιαίο. Τελειώνοντας θα ήθελα να σε ρωτήσω για την περιπέτεια που πέρασες με τη χημειοθεραπεία.
Εγώ δεν μπορώ να τα πάρω σοβαρά αυτά τα πράγματα. Δεν μπορώ να πάρω τίποτα στα σοβαρά. Ούτε και την υγεία μου. Είπα και στους γιατρούς εσείς κάντε αυτό που είναι να κάνετε και ξέρετε πολύ καλά ως γιατροί, θεραπευτική αγωγή κι εμένα αφήστε με να σφυρίζω αδιάφορα γιατί εγώ είμαι αυτός κι αυτός είναι ο χαρακτήρας μου κι ό,τι γίνει.
