Cruising
Της Τζίνας Παπαμιχαήλ
Share |
«Αυτά που όταν δύει ο ήλιος συμβαίνουν στα μεγάλα πάρκα της πόλης μας» υπήρξαν ανέκαθεν αγαπημένο θέμα. Κοινωνιολόγοι, σεξολόγοι, ανθρωπολόγοι, δημοσιογράφοι προσπαθούν κάθε τόσο να κατανοήσουν, να αναλύσουν, να ερμηνεύσουν το ψωνιστήρι. Είναι μια απλή υπόθεση κλειδαρότρυπας;

Βραδινές ώρες στο μικρό πάρκο, κάτω από το επιβλητικό Ζάππειο. Μόνοι άντρες περιφέρονται στα στενά μονοπάτια ανάμεσα στα δέντρα. Ώσπου κάποιος να σταματήσει μπροστά σε κάποιον άλλο λίγο παραπάνω από το κανονικό. Μπορεί να πει μια απλή καλησπέρα, μπορεί να ζητήσει φωτιά, μπορεί να κλείσει το μάτι ή να χαϊδέψει τα γεννητικά του όργανα. Αρκεί να δώσει στον άλλο να καταλάβει ότι είναι έτοιμος να χαθεί μέσα στη νύχτα μαζί του.
Η ιστορία του κήπου είναι ένα κομμάτι της ιστορίας της πόλης, των ανθρώπων της, των ιδεών και των θεσμών της. Μια ιστορία που σπανίως λέγεται, αλλά που έχει πολλά να πει.
Μέρος της κοινωνικής ζωής των ομοφυλοφίλων, ανέκαθεν, χώροι όπως πάρκα, σάουνες, τσοντάδικα, δημόσια λουτρά, λειτουργούσαν ως τόποι προσφοράς ανώνυμου σεξ. Οι ομοφυλόφιλοι, άντρες και γυναίκες, απλώς και μόνο επειδή υπάρχουν, θέτουν υπό αμφισβήτηση τον κοινωνικό ρόλο των δύο φύλων, το θεσμό της οικογένειας, τη διαιώνιση του είδους. Έτσι, η κοινωνία «κλείνει στο ντουλάπι» ανθρώπους με «ανορθόδοξη» σεξουαλική συμπεριφορά.
Η απομόνωση οδηγεί σε γκετοποίηση και το γκέτο έχει τη δική του γλώσσα, τους δικούς του κανόνες. «Επειδή δεν μπορούμε να φλερτάρουμε με κάποιον που μας αρέσει στη μέση, π.χ., της Πανεπιστήμιου, ένα πάρκο γίνεται αναγκαστικά ο δικός μας χώρος. Εάν βρούμε κάποιον που μας αρέσει σε έναν κεντρικό δρόμο της Αθήνας, δεν μπορούμε πάντα να εκφράσουμε το ενδιαφέρον μας, γιατί, κατ’ αρχάς, δεν ξέρουμε εάν είναι γκέι ή στρέιτ, επομένως μπορεί να αντιμετωπίσουμε ακραίες αντιδράσεις. Επίσης, ακόμα κι αν ο άλλος ανταποκριθεί στο παιχνίδι σ’ έναν ανοιχτό χώρο, δεν ξέρουμε ποια θα είναι η αντίδραση των γύρω μας».
Αυτά λέει ο Πάρης, κοντά στα τριάντα. Όταν ήταν πιτσιρικάς κατέβαινε συχνά στα πάρκα και γνωριζόταν με άλλους άντρες. Καμιά φορά για κουβέντα, άλλοτε για σεξ. Σήμερα εξακολουθεί να πηγαίνει για καμιά βόλτα, όπως ισχυρίζεται, όχι όμως με την ίδια συχνότητα. «Πας εκεί, περπατάς, χαλαρώνεις, πολλές φορές απλώς σκέφτεσαι. Κι αν θες, βρίσκεις κάποιον για να περάσεις καλά… Στα πάρκα, που δεν χρειάζονται περιττές κουβέντες για να πάρεις αυτό που θέλεις».
Και ποιοι είναι αυτοί που συχνάζουν σε τέτοια μέρη; Είναι φτωχοί ή μήπως τελειωμένοι από την πρέζα; Σε καμία περίπτωση. Από τους παντρεμένους ανθρώπους, που δεν μπορούν να πάνε σε γκέι κλαμπ, ίσαμε παππούδες, όλοι συχνάζουν στα πάρκα για να εκτονωθούν ερωτικά, και όχι για να χαπακωθούν ή να μαστουρώσουν.
Μέχρι τη δεκαετία του ’50 η ομοφυλοφιλία ήταν ποινικό αδίκημα. Αργότερα η «ποινή» μειώθηκε στους εξευτελισμούς από την αστυνομία, για να φτάσουμε σήμερα στις γνωστές «επιχειρήσεις αρετής» στο Ζάππειο και το Πεδίον του Άρεως, που σκοπό έχουν να καταστείλουν το «ψωνιστήρι» και να καθαρίσουν την πόλη από.. βρόμικες και εγκληματικές συμπεριφορές. Οι μπάτσοι δεν είναι, όμως, ο μόνος κίνδυνος. «Υπάρχουν αρκετοί ρατσιστές, που μαζεύονται παρέες, και πάνε για να βλάψουν τους ανθρώπους που συχνάζουν εκεί, είτε λεκτικά είτε σωματικά». Ο Πάρης εξηγείται: «Έχει τύχει περιστατικό που 2-3 άτομα έχουν πλακώσει στο ξύλο έναν καθαρά –από πλευρά εμφάνισης– δηλωμένο γκέι. Έχω ακούσει, μάλιστα, για περιστατικό που έχει σκοτωθεί έτσι άνθρωπος μέσα σε πάρκο – κάτι που δεν πέρασε καν στις ειδήσεις».

Τον περασμένο Αύγουστο, στο περιοδικό «10%» καταγγέλθηκε από αναγνώστη ότι αυτός κι ο φίλος του δέχτηκαν ομαδική επίθεση από 10 άτομα μέσα στο Ζάππειο, στο χώρο πίσω από την «Αίγλη». «Εγώ πρόλαβα να ξεφύγω, αλλά χτύπησαν το φίλο μου με μπουνιές και με ξύλα στο κεφάλι. Μόλις βγήκα έξω, άρχιζα να ουρλιάζω, “Αστυνομία, βοήθεια!”, γιατί εκεί πιο πάνω υπάρχουν πάντοτε αστυνομικοί. Η ομάδα τότε αυτωνών εξαφανίστηκε αμέσως. Αφού ο φίλος μου δεν είχε χτυπήσει πάρα πολύ, φύγαμε – την ώρα που ερχόταν ένας φρουρός να δει τι έγινε. Είναι η δεύτερη φορά που βρίσκομαι παρών σε επίθεση, κι έχω ακούσει από φίλους άλλες δύο περιπτώσεις, ακριβώς στο ίδιο σημείο… εκεί όπου τελειώνει η Ηρώδου Αττικού, στο πιο σκοτεινό σημείο του πάρκου».

Η επίσκεψη σ’ ένα πάρκο και το cruising (ψωνιστήρι, στα ελληνικά), όσο κι αν φαίνεται, δεν είναι πάντα μια απλή υπόθεση. Είναι πολλά αυτά που έχεις να σκεφτείς. «Δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα, να ξεκινάς από το σπίτι σου και να πηγαίνεις σ’ έναν αφώτιστο, σχεδόν σκοτεινό υπαίθριο χώρο για να βρεις κάποιον να περάσεις καλά, τη στιγμή που τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι πιο απλά. Υπάρχει πάντα ο φόβος μην κολλήσεις κάτι. Στο σκοτάδι δεν μπορείς να δεις καλά τον άλλον και –εκτός του ότι μπορεί, υπό άλλες συνθήκες, να μην είχες κάνει τίποτα μαζί του– “παίζει” και το ενδεχόμενο να έχει καμιά αρρώστια που δεν μπορείς να την πάρεις χαμπάρι (π.χ., έρπητα, κονδυλώματα)».

Αν και ο αριθμός των γκέι μπαρ και των καφέ που ενθαρρύνουν την κοινωνικότητα των ομοφυλοφίλων είναι αρκετά μεγάλος, θεωρητικά και μόνο φαίνεται ότι παρέχουν τη δυνατότητα σε μια λιγότερο αλλοτριωμένη και μίζερη ανάπτυξη της σεξουαλικότητάς τους. Τα μπαρ, ιδιαίτερα, σχετίζονται περισσότερο με τη διασκέδαση.
Αντίθετα, σε μέρη δημόσια, όπως τα πάρκα ή τα λουτρά, ενθαρρύνεται η δημόσια σεξουαλικότητα έναντι της ιδιωτικής. Μέρος της ομοφυλοφιλικής κοινότητας θεωρεί τη σεξουαλική συμπεριφορά γύρω από το ψωνιστήρι πολιτική πράξη, με την έννοια της συμβολικής διεκδίκησης της ταυτότητάς τους. Υπάρχουν, όμως, κι εκείνοι που πιστεύουν ότι πολιτική πράξη είναι το ίδιο το γεγονός πως οι γκέι υπερασπίζονται ή κατακρίνουν το ψωνιστήρι.
Υπάρχουν δύο διαφορετικά πρότυπα συμπεριφοράς για τους ομοφυλόφιλους. Η μία πλευρά θεωρεί ότι πρέπει να συμπεριφέρεσαι με τρόπο ώστε να μην προκαλείς την προσοχή σε μια συγκεκριμένη γκέι συμπεριφορά. Η άλλη υποστηρίζει ότι πρέπει να γίνεσαι δεκτός γι’ αυτό που είσαι και γι’ αυτό που κάνεις, και δεν χρειάζεται να επιζητάς το σεβασμό. (Όπως και να ’χει, το ψωνιστήρι είναι ο χώρος στον οποίο εκφράζεται η γκέι σεξουαλική απελευθέρωση, αν και κατά καιρούς αυτή ακριβώς η έκφραση έχει δεχτεί πολλές κριτικές.)
Αν κάποιος προσπαθήσει να καταλάβει τα ψυχολογικά αίτια που οδηγούν ομοφυλόφιλους άντρες όλων των ηλικιών, παγκοσμίως, να συχνάζουν σε πάρκα και άλλα δημόσια μέρη αναζητώντας εφήμερο και ανώνυμο σεξ, θα συναντήσει εμπόδια – ίσως μια τέτοια προσπάθεια δεν θα είχε και νόημα. Μια καθαρά δαρβινιστική προσέγγιση του θέματος θα σχετιζόταν με την κοινωνική συμπεριφορά γύρω από τη βιολογία του φύλου. Δηλαδή, αυτή η συμπεριφορά πιθανότατα έχει να κάνει με το ένστικτο του άντρα-κυνηγού, που βρίσκεται συνεχώς σ’ έναν αδιάκοπο αγώνα κατάκτησης του αντικείμενου του πόθου του. Και, άρα, αυτό που θέλει το βρίσκει σε μέρη όπως το πάρκο, χωρίς ιδιαίτερες εξηγήσεις, καλοπιάσματα και λόγια. Όταν, μάλιστα, το αντικείμενο αυτό είναι του ίδιου φύλου, τότε ο κώδικας επικοινωνίας είναι βατός και κατανοητός. Δεν θα φανταζόμουνα ποτέ γυναίκες, λεσβίες ή μη, να πηγαίνουν και να αναζητούν τόσο απροκάλυπτα το καθαρό σεξ. Η διαφορά αυτή στη σεξουαλική πρακτική σχετίζεται με τη νοοτροπία που αναπτύσσουν τα δύο φύλα σύμφωνα πάντα με το ετεροφυλοφιλικό πρότυπο. Ο άντρας που βιώνει πολλές σεξουαλικές εμπειρίες – η γυναίκα που θεωρητικά εγκλωβίζεται στη σταθερότητα και τη μονογαμία. Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Τουλάχιστον, κάτι τέτοιο αντιλήφθηκα εγώ, ως γυναίκα, που βρέθηκα να παρατηρώ ένα βράδυ στο πάρκο, κάτω από το Ζάππειο μέγαρο, όλο αυτό το νταραβέρι. Αυτός ο κόσμος κινείται σε ένα παράλληλο σύμπαν με αυτόν της κυρίαρχης κουλτούρας, έχει τους δικούς του κανόνες και τη δική του σημειολογία. Ένας ανέμελος περίπατος βραδινές ώρες, ένα βλέμμα, ένα νεύμα, ένα άγγιγμα. Πίσω από τις φυλλωσιές και τους θάμνους του πάρκου, στα παγκάκια, άντρες μεταξύ τους συνομιλούν, κοιτάζονται, αγκαλιάζονται. Έτσι συμβαίνει. Δεν υπάρχει κάτι για να σε σοκάρει, κάτι για να σε φοβίσει. Κάθε κοινωνική «υπο-ομάδα» έχει τη δική της κουλτούρα – και το ψωνιστήρι είναι μέρος της.
Ο Πάρης, όπως και μια μερίδα ομοφυλοφίλων, εναντιώνεται στη δημοσιότητα που έχει πάρει το θέμα – ιδιαίτερα μετά τη δολοφονία του ηθοποιού Νίκου Σεργιανόπουλου. «Όλοι τρέξανε αμέσως μετά να κάνουν ρεπορτάζ στα πάρκα της Αθήνας, τις περισσότερες φορές με αρνητικό χαρακτήρα. Ακόμα και γκέι δημοσιογράφοι. Όμως, αυτό πιστεύω πως γίνεται εσκεμμένα, για να φοβίσουν τον (γκέι ή μη) πληθυσμό. Είναι ένα ακόμα πλήγμα, με αποτέλεσμα να αρχίσουμε να χωνόμαστε πιο μέσα στην ντουλάπα μας».

Αυτή είναι μία άποψη που πρέπει να τη λάβουμε σοβαρά υπόψη μας – προτού, ειδήμονες ή μη, ξεκινήσουμε να ασχολούμαστε με το θέμα. Ο σεβασμός στο δικαίωμα της σεξουαλικής επιλογής του καθενός δεν είναι μόνο θέμα παιδείας, αλλά και πολιτισμού. Και, μάλιστα, σε προοδευτικές κοινωνίες (όπως θεωρούνται οι δυτικές, που υποτίθεται πως έχουν ξεπεράσει πολλά ταμπού σχετικά με το σεξ, σαν τη μονογαμία, για παράδειγμα) είναι παρωχημένο και άκρως συντηρητικό η ομοφυλοφιλία να θεωρείται προσβολή των ηθών.
Όταν σταματήσει η κοροϊδία και αρθεί η κοινωνική απομόνωση, όταν αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε πως δεν υπάρχουν απαγορεύσεις και κοινωνικοί κανόνες στην ερωτική συμπεριφορά κανενός (καθώς, π.χ., μάθαμε πια ότι δεν κάνουμε σεξ μόνο για αναπαραγωγή) και όταν συνειδητά πια αποδεχόμαστε τη σεξουαλική προτίμηση του διπλανού, τότε μπορεί να συμβάλουμε στην ολοκληρωτική ενσωμάτωση των ομοφυλοφίλων στον κοινωνικό ιστό. Τα πάρκα θα υπάρχουν όσο όλοι εμείς σπρώχνουμε τους ανθρώπους να κρύβονται στις ντουλάπες.


fashion addiction