Αποκαλύπτουµε το άγνωστο, κρυφό, µυστικό πρόσωπο του Ελληνικού Δηµοσίου: Αυτό που δουλεύει.
Π ώς θα σου φαινόταν αν µάθαινες πως δηµόσιοι υπάλληλοι περνούν βράδια ξενυχτώντας στα γραφεία τους, ή συγκεντρωµένοι σε σπίτια µε δική τους πρωτοβουλία, σκυµµένοι πάνω από λάπτοπ;
Καντο όπως οι Ολλανδοί
Το 2003 η Ολλανδική κυβέρνηση αποφάσισε να ξεκινήσει µια προσπάθεια µείωσης του κόστους της γραφειοκρατίας για τις επιχειρήσεις. Ο στόχος ήταν να µειωθεί κατά 25% µέχρι το 2007, αλλά υπήρχε ένα πρόβληµα: Δεν ήξεραν πόσα ήταν αυτά τα κόστη.
Έφτιαξαν οµάδες οι οποίες χαρτογράφησαν όλα τα βήµατα που πρέπει να κάνει µια επιχείρηση µε κάθε λεπτοµέρεια. Μετά πήγαν στις επιχειρήσεις, δούλεψαν µαζί τους. Ο στόχος του 25% επετεύχθη τόσο εύκολα, που οι Ολλανδοί αποφάσισαν να προχωρήσουν µε την µείωση ακόµα 25% µέχρι το 2011. Και το κατάφεραν κι αυτό. Τώρα προχωρούν εφαρµόζοντας την ίδια µεθοδολογία για να απλοποιήσουν τις διαδικασίες που αφορούν στους πολίτες, µε προτεραιότητα τις ευπαθείς οµάδες, ενώ παράλληλα διάφορες χώρες από την υπόλοιπη Ευρώπη έχουν αρχίσει να την εφαρµόζουν και στη δική τους κρατική µηχανή.
Αυτό, βεβαίως, είναι κάτι που έκαναν οι Ολλανδοί. Εδώ είναι νότος. Εδώ δεν έχουµε τέτοιες µεθοδολογίες και κουραφέξαλα. Σύµφωνα µε τη “Λευκή Βίβλο”για τη διακυβέρνηση” στην Ελληνική Δηµόσια Διοίκηση καταγράφονται 27.995 “αρµοδιότητες”. Στη διαδικασία σύστασης µιας ΕΠΕ εµπλέκονται πάνω από 10 δηµόσιοι φορείς, ενώ ο υποψήφιος επιχειρηµατίας θα πρέπει “να συµµορφωθεί µε νοµικές υποχρεώσεις 115 διαφορετικών ρυθµιστικών κειµένων”.
Εδώ είναι Ελλάδα.
Τι θα έλεγες λοιπόν αν σε ενηµέρωνα πως στην Ελλάδα υπάρχουν κάποιοι δηµόσιοι υπάλληλοι που το 2008 βάλθηκαν να εφαρµόσουν τη µεθοδολογία των Ολλανδών στην Ελληνική κεντρική διοίκηση; Και πώς θα σου φαινόταν αν µάθαινες πως αυτοί, και πολλοί άλλοι σαν αυτούς, εκατοντάδες τέτοιοι, πέρασαν και περνούν βράδια ξενυχτώντας στα γραφεία τους, ή συγκεντρωµένοι σε σπίτια µε δική τους πρωτοβουλία, σκυµµένοι πάνω από λάπτοπ, κάνοντας δουλειές απαραίτητες για να γίνουµε κάποτε κι εµείς κανονική χώρα;
Ε, είναι αλήθεια. Ζουν ανάµεσά µας.
Η µεγάλη των Δ.Υ. σχολή
“Ένα κοµµάτι του Δηµοσίου, αυτό που έχουν στο µυαλό τους οι περισσότεροι, µου θύµισε πολύ έντονα το σχολείο. Αυτό, που µαζευόµαστε, κάνουµε συνέλευση για να κάνουµε κατάληψη, που υπάρχει το δεκαπενταµελές, που µας νοιάζει µόνο η εκδροµή. Το έζησα κι αυτό, το είδα από κοντά”.
Ο Λεωνίδας Χριστόπουλος είναι 34 χρονών, απόφοιτος του Παντείου, µε µεταπτυχιακό από το Warwick στη Διεθνή Πολιτική Οικονοµία. Σπούδασε στη Σχολή Δηµόσιας Διοίκησης, και έχει περάσει από διάφορες θέσεις σε διάφορες εσχατιές του ελληνικού Δηµόσιου τοµέα. Συναντηθήκαµε δίπλα στο Υπουργείο Ανάπτυξης όπου δουλεύει σήµερα, και µιλήσαµε για το έργο καταγραφής της γραφειοκρατίας σύµφωνα µε το Ολλανδικό µοντέλο, στο οποίο συµµετείχε. Η αποπάνω παροµοίωση, την οποία βρήκα ευφυή, αναφέρεται στη θητεία του στη Γενική Γραµµατεία Ενέργειας του Υπουργείου Ανάπτυξης, όπου πήγε στις Αρχές του 2007.
“Ήταν µια κλασική δηµοσιοϋπαλληλική θέση, έβγαζα εντολές πληρωµής για αυτούς που χρηµατοδοτούνταν από το ΕΣΠΑ”, λέει. “Πήγαινα επτάµιση ώρες την ηµέρα, και τις µισές δεν είχα αντικείµενο. Υπήρχε καλό προσωπικό εκεί, ήταν µια υπηρεσία που βασίζεται πολύ σε µηχανικούς. Αλλά υπήρχαν και άλλοι, οι άνθρωποι που δεν µπορούν να χειριστούν έναν υπολογιστή, και γι’ αυτό σε βλέπουν σαν απειλή”.
Αυτό που δεν µπορούσα να καταλάβω είναι το εξής: Ο Λεωνίδας Χριστόπουλος είναι ένας µορφωµένος άνθρωπος, είχε τα πτυχία του, τις προοπτικές του, και ήθελε να γίνει δηµόσιος υπάλληλος. Αυτό δεν το χωράει ο νους µου -και µετά τις συζητήσεις µας, εξακολουθώ να µην το καταλαβαίνω πάρα πολύ καλά. Βέβαια, πολλά πράγµατα δεν καταλαβαίνω. Ας πούµε, κάποιοι πάνε µε τη θέλησή τους και γίνονται διαιτητές. Οι άνθρωποι είναι περίπλοκα όντα.
Ο Χριστόπουλος έχει αποφητήσει από τη Σχολή Δηµόσιας Διοίκησης, µια σχολή ιδιαίτερη, που δεν ανήκει σε Πανεπιστήµιο, αλλά είναι αυτόνοµη. Ιδρύθηκε το 1983 στα πρότυπα της Γαλλικής École nationale d’administration µε σκοπό να βγάζει στελέχη ικανά να δουλέψουν στη διοίκηση του κράτους. “Είναι πολύ δύσκολη σχολή”, λέει. Η φοίτηση στη σχολή είναι διετής, µε υποχρεωτική παρακολούθηση. Όλοι οι φοιτητές είναι κάτοχοι πανεπιστηµιακών πτυχίων ή και µάστερ. Και η φοίτηση εκεί ήταν που έκανε το Λεωνίδα Χριστόπουλο να ερωτευτεί τη Δηµόσια Διοίκηση. “Η σχολή προωθεί τον πειραµατισµό και την καινοτοµία”, λέει. “Μάθαµε εκεί ότι µε τη χρήση τεχνολογιών µπορούµε να προωθήσουµε αλλαγές. Θεωρώ αυτό τον κόσµο µαγικό, το να σχεδιάζω δράσεις και πολιτικές, να συγκεντρώνω τα δεδοµένα, να µελετώ τα best practices του εξωτερικού και να υλοποιώ καινοτοµίες”.
Αµέσως µετά το µαγικό κόσµο της σχολής (απ’ όπου αποφοίτησε πέµπτος), διορίστηκε στη ΓΓ Ενέργειας, όπου τα πράγµατα δεν ήταν καθόλου µαγικά, και από εκεί προσπάθησε να βρει τρόπο να µετατεθεί αλλού. “Δεν ήταν εύκολο, υπάρχει η νοοτροπία πως αν διοριστείς κάπου, εκεί πρέπει να µείνεις µέχρι τη σύνταξη.» Τα κατάφερε χάρη σε έναν καθηγητή του από τη σχολή, που στελέχωνε µια ειδική υπηρεσία του ΕΣΠΑ, την οποία θα δούµε και παρακάτω. “Η υπηρεσία αυτή κάνει πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά”, µου είπε. “Διαχειρίζεται δράσεις του επιχειρησιακού προγράµµατος διοικητικής µεταρρύθµισης του ΕΣΠΑ, δηλαδή ό,τι έχει να κάνει µε τον επανασχεδιασµό της λειτουργίας του κράτους”. Οπότε µία από τις δράσεις που ανέλαβαν να φέρουν εις πέρας τα στελέχη της συγκεκριµένης υπηρεσίας (σχεδόν όλοι απόφοιτοι της Σχολής Δηµόσιας Διοίκησης), ήταν να εφαρµόσουν το Ολλανδικό µοντέλο για τη µέτρηση του κόστους της γραφειοκρατίας και στην Ελλάδα.
Σύµφωνα µε όσα µου είπε, λοιπόν, η οµάδα που φτιάχτηκε πρώτα επισκέφτηκε επιχειρήσεις για να καταγράψει πόσο τους κοστίζουν οι συναλλαγές µε το κράτος. “Η µέτρηση επικεντρώθηκε στη διαδικασία σύστασης ΕΠΕ, λόγω του ότι αυτή η εταιρική µορφή συµπεριλαµβάνεται στους δείκτες µέτρησης της ανταγωνιστικότητας των εθνικών οικονοµιών της Παγκόσµιας Τράπεζας”, µου εξήγησε. Η οµάδα επισκέφτηκε 70 ΕΠΕ σε έξι νοµαρχιακές αυτοδιοικήσεις της χώρας µέσα σε τέσσερις εβδοµάδες, το 2008. Την επόµενη χρονιά η οµάδα ξεκίνησε την ανάλυση του νοµοθετικού πλαισίου που αφορά τις επιχειρήσεις, µια δουλειά που τους πήρε τέσσερις µήνες, τους ξεθέωσε και τους ενθουσίασε. “Εργαστήκαµε στη βάση ενός project µε χρονοδιάγραµµα, στόχους και συγκεκριµένες φάσεις υλοποίησης”, θυµάται ο Λεωνίδας, µε εµφανή χαρά. “Το δηµόσιο συνήθως δε λειτουργεί έτσι. Ήταν µεγάλη αλλαγή για εµάς και όλοι οι άνθρωποι που συµµετείχαν το πήραν πολύ ζεστά και δούλεψαν σκληρά. Μέναµε στο γραφείο όσες ώρες χρειαζόταν, ή µαζευόµασταν σε σπίτια µε τα λάπτοπ για να βγάλουµε τη δουλειά, επειδή µας άρεσε”.
Και η δουλειά βγήκε και συντάχθηκαν συµπεράσµατα και προτάσεις. Το κόστος των διοικητικών βαρών για κάθε ΕΠΕ, άµα θες να ξέρεις, εκτιµήθηκε κοντά στα 4,5 εκ. ευρώ. Το κόστος των διοικητικών βαρών γενικότερα στην οικονοµία εκτιµάται στα 10 δις ετησίως. Η πρόταση που συντάχθηκε για τις ΕΠΕ πρότεινε βήµατα για τη µείωση των 15 βηµάτων που χρειάζονται σε δύο, και µείωση του συνολικού κόστους κατά 70%. Μέρος αυτών των συµπερασµάτων αποτέλεσαν τον πυρήνα των νόµων 3853/2010 και 3845/2010 οι οποίοι θέτουν στόχους για τη µείωση του κόστους µέχρι το 2013.
Που είναι µια αρχή.
Το σηµαντικότερο πράγµα πάντως που κατάλαβα από την κουβέντα µε το Λεωνίδα Χριστόπουλο είναι ότι µάλλον υπάρχει εξήγηση στο γιατί να θέλει ένας µορφωµένος και έξυπνος νέος να γίνει δηµόσιος υπάλληλος. Το µυστικό, νοµίζω, είναι στη Σχολή Δηµόσιας Διοίκησης.
Εκεί υπάρχει ένας καθηγητής που µάλλον φέρει µεγάλο µερίδιο της ευθύνης.
Ένας Έλληνας, καλύτερος δηµόσιος υπάλληλος του κόσµου
Αυτό που αναρωτιόµουν πάντα ήταν το “γιατί εµείς οι Έλληνες είµαστε έτσι που είµαστε”. Γιατί τα έχουµε κάνει τόσο µπάχαλο. Είµαστε βλάκες; Δεν είµαστε, ή τουλάχιστον δεν είµαστε πιο βλάκες από τους άλλους. Τι µας λείπει; Ποιο είναι αυτό το εγγενές χαρακτηριστικό που µας εµποδίζει να φτιάξουµε ένα έστω υποτυπώδες σοβαρό κράτος που να λειτουργεί;
Μοιάζει απλή, αλλά είναι ερώτηση δύσκολη. Για να την απαντήσει κάποιος θα πρέπει να ξέρει πώς λειτουργεί το Ελληνικό κράτος και αντίστοιχα πώς λειτουργούν και τα ξένα κράτη. Μου υπεδείχθη πως στο κέντρο της Αθήνας υπάρχει ένας τέτοιος άνθρωπος.
Ένα ηλιόλουστο πρωινό συνάντησα τον διευθυντή της “Ειδικής Υπηρεσίας Στρατηγικού Σχεδιασµού, Συντονισµού & Εφαρµογής Προγραµµάτων”, είναι αυτή η υπηρεσία που αναφέραµε αποπάνω.
Πρόσφατα βραβεύτηκε στο Λας Βέγκας ως “ο καλύτερος δηµόσιος υπάλληλος του κόσµου” από έναν οργανισµό που λέγεται ASPA κι έχει κύρος, δεν είναι αστείο βραβείο (κάθε χρόνο το παίρνει µόνο ένας επιστήµονας που έχει κάνει ουσιαστική δουλειά στη δηµόσια διοίκηση). Λέγεται Παναγιώτης Καρκατσούλης, είναι 54 χρονών, καθηγητής στη Σχολή Δηµόσιας Διοίκησης εδώ και πολλά χρόνια, και καθόµαστε στο γραφείο του, το οποίο έχει µιαν αφίσα των Gilbert & George στον τοίχο. Πότε πότε σηκώνεται κι ανοίγει το παράθυρο για να καπνίσει. Έχει µια διάθεση φιλοσοφική.
“Έχουµε κάτι το διαφορετικό, αυτό είναι αλήθεια”, µου λέει. “Διαφέρουµε πολύ από τους βόρειους, τους προτεστάντες µα και τους καθολικούς. Εµείς και οι γείτονες, οι Τούρκοι, οι Βούλγαροι, οι Σκοπιανοί, οι Σέρβοι, είµαστε αλλιώς. Έχουµε µια ειδωλολατρική, παιγνιώδη διάθεση για τα πράγµατα. Όσο φεύγεις προς βορρά ή προς ανατολή αυτό χάνεται.”
Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι ο ιδανικός άνθρωπος για να κουβεντιάσεις τα του Ελληνικού Δηµοσίου γιατί είναι ένας άνθρωπος που για πολλά χρόνια έχει δουλέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει ταξιδέψει σε άλλες χώρες. Έχει σπουδάσει νοµικά στην Αθήνα, έχει κάνει διδακτορικό στην Κοινωνιολογία του Δικαίου στη Γερµανία και έχει δουλέψει ως σύµβουλος σε 22 κυβερνήσεις και διοικήσεις εδώ και σε 5 διεθνείς οργανισµούς, πάντα σε θέµατα διοικητικής µεταρρύθµισης. Οπότε βρίσκεται στη σπάνια θέση να έχει ταυτόχρονα µια πολύ καλή εικόνα της δηµόσιας διοίκησης από µέσα, και ταυτόχρονα να έχει δουλέψει στις δηµόσιες διοικήσεις ξένων κρατών, καλύτερων και χειρότερων από το δικό µας.
“Αυτό είναι το ερώτηµα”, µου λέει. “Αυτό το περίπλοκο που έχουµε εµείς πώς το να το διαχειριστείς; Η Δύση έχει κουτάκια, έχει µια τιµή για το κάθε τι. Εδώ τα πράγµατα είναι αλλιώς, οι ξένες φόρµες δεν δουλεύουν εύκολα. Κοιτάµε τι κάνουν οι ξένοι, και δεν κοιτάµε τι δούλευε εδώ πριν από αιώνες. Βλέπεις εδώ διακόσιους κατεστραµµένους να φέρνουν εις πέρας κάτι που η McKinsey δεν θα µπορούσε να κάνει αν της έδιναν 5 εκατοµµύρια δολάρια. Οι δικοί µας, που είναι και χάλια από το εκπαιδευτικό µας σύστηµα, και λίγο ψωνάκια, και δεν τα πάνε καλά µε τις οµάδες και δεν µαθαίνουν εύκολα από τους άλλους, παρ’ όλα αυτά τα καταφέρνουν θαυµάσια”.
Αν κάποιος µπορεί να σκεφτεί µια πραγµατικά ολοκληρωµένη σηµαντική µεταρρύθµιση στη δηµόσια διοίκηση τα τελευταία χρόνια, αυτή είναι τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών, τα διάσηµα ΚΕΠ. Μάντεψε ποιου ιδέα ήταν.
“Μια φίλη µου Γερµανίδα µου είχε µιλήσει για κάτι που έκαναν στην Αυστρία”, λέει ο Καρκατσούλης, “µια ιδέα για one-stop-shops στα οποία ο πολίτης µπορούσε να κάνει όλες τις δουλειές που είχε µε το κράτος. Ο υφυπουργός που ήταν τότε στο υπουργείο Εσωτερικών, ο Τάσος Μαντέλης, δεν ενδιαφερόταν. Όταν έγινε ανασχηµατισµός, ήρθε ο Σταύρος Μπένος. Του εξήγησα την ιδέα µου, “θα το κάνουµε!” µου λέει.
“Έτσι κάναµε το πρώτο ΚΕΠ στη Σέριφο. Η εµπειρία εκεί ήταν συγκλονιστική. Την πρώτη µέρα δεν ήρθε κανένας. Προσέξαµε ότι υπήρχαν µόνο τρεις τύποι απ’ έξω, και περίµεναν λίγο απόµερα, διστακτικά. Με τα πολλά πλησίασαν. Ο ένας από αυτούς χρειαζόταν πιστοποιητικό αγαµίας. Ήταν Τετάρτη, και παντρευόταν Κυριακή. Κανονικά θα έπρεπε να πάρει το καράβι, να πάει στην Αθήνα, από εκεί στη Σύρο, να πάρει το πιστοποιητικό από τη νοµαρχία, µετά να επιστρέψει. “Έχετε τέτοιο χαρτί;” µας ρώτησαν. Έχουµε. Το παίρνει, δεν το κοιτάει καν και φεύγει. Ούτε ευχαριστώ ούτε τίποτα”.
“Μετά από λίγα λεπτά επιστρέφει µαζί µε τον παπά. Ο παπάς οµιλητικότατος, γειά σας παιδιά, τι φτιάχνετε εσείς εδώ, του εξηγούµε. Ο γαµπρός βγάζει το χαρτί και του λέει “µου έδωσαν αυτό εδώ. Με παντρεύεις;”. Ο παπάς το κοιτάζει. “Σε παντρεύω”, του λέει. “καλό είναι”. Την επόµενη µέρα όλο το νησί ήταν έξω απ’ το ΚΕΠ”.
Στη συνέχεια σταδιακά όλα τα νησιά απέκτησαν ΚΕΠ, και µετά εξαπλώθηκαν σε όλη την Ελλάδα και βοήθησαν κάποιες δουλειές να γίνουν καλύτερα, και µετά το µοντέλο τους το Ελληνικό εξήχθη και σε άλλες χώρες. ΚΕΠ σαν τα δικά µας απέκτησαν η Ρουµανία, η Βουλγαρία, τα Σκόπια, ακόµα και η Ρωσία. Ήταν κάτι. Μια επιτυχία που απέδειξε ότι µπορούµε να κάνουµε πράγµατα σωστά, δεν µας είναι αδύνατο. Χρειάζεται να γίνει µια υπέρβαση στα θεσµικά εσκαµµένα, προσωπική πρωτοβουλία και πολλή προσπάθεια, αλλά γίνεται. Ο καθηγητής Καρκατσούλης είναι πεπεισµένος γι’ αυτό.
“Οποιοσδήποτε θεωρητικός θα σου πει πως, ό,τι µοντέλο κι αν έχεις για να φτιάξεις κράτος, θα πρέπει να αντανακλά µια κουλτούρα”, µου λέει. “Δε γίνεται αλλιώς. Δεν είναι τεχνούργηµα το κράτος. Έχει κοµµάτια τεχνικά, αλλά για είναι αποτελεσµατικά αυτά πρέπει να τα ορίσεις µε στοιχεία πολιτισµικά”.
Προϊστάµενοι στο τίποτα
Σύµφωνα µε την πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ για τη διοικητική µεταρρύθµιση, κάθε Ελληνικό Υπουργείο αποτελείται κατά µέσο όρο από 439 τµήµατα. Ένα στα πέντε δεν έχει κανένα εργαζόµενο πέρα από τον προϊστάµενό του (ο οποίος προΐσταται του τίποτα). Το 13% έχει µόνο έναν υπάλληλο. Υπάρχουν συνολικά 1448 τοµείς κεντρικών και περιφερειακών υπηρεσιών, η ύπαρξη των οποίων προβλέπεται από το νόµο. Σε 358 από αυτούς, όµως, όλες οι θέσεις που προβλέπονται από το οργανόγραµµά τους είναι κενές. Σύµφωνα µε την έκθεση του ΟΟΣΑ, όλες οι υπηρεσίες του δηµοσίου στεγάζονται σε 1552 κτίρια.Τα περισσότερα από αυτά ενοικιάζονται από το κράτος, µε κόστος πάνω από 50 εκ. ευρώ το χρόνο.
Δεν είναι νούµερα φυσιολογικά αυτά. Δεν περιγράφουν µια δοµή ορθολογική. Περιγράφουν ένα µπάχαλο. Και υπάρχει και συνέχεια:
Κάθε αλλαγή στη λειτουργία ενός δηµόσιου
οργανισµού, ακόµα και µικρές και ασήµαντες, πρέπει να ορίζονται αυστηρά από νόµο,
προεδρικό διάταγµα ή υπουργική απόφαση. Η έκθεση του ΟΟΣΑ µετρά 1140 νοµοθετικές
πράξεις οι οποίες αλλάζουν τη δοµή της κρατικής διοίκησης κάθε χρόνο. Αυτό εξασφαλίζει
ότι ο κάθε υπάλληλος δηµόσιας δεν µπορεί να τα κάνει µαντάρα, αλλά ταυτόχρονα ότι
δεν µπορεί να κάνει και τίποτα το ουσιαστικό ή καινοτόµο.
Και υπάρχει και το άλλο.
Ανάµεσα στα υπουργεία δεν υπάρχουν θεσµοθετηµένα κανάλια επικοινωνίας, έτσι στην πράξη δεν υπάρχει καµία επικοινωνία. Το ίδιο όµως συµβαίνει και µέσα στα υπουργεία: Τµήµατα του ίδιου υπουργείου (που συνήθως στεγάζονται σε άλλα κτίρια) λειτουργούν ως κάθετα σιλό, δεν επικοινωνούν µεταξύ τους καθόλου, και έτσι έργα που χρειάζονται τη συνεργασία τµηµάτων καθυστερούν ή δεν υλοποιούνται καθόλου.
Παρεµπιπτόντως, κανένας δεν ασχολείται µε το αν δραστηριότητες και έργα υλοποιούνται ή όχι. Μέχρι τώρα δεν υπήρχαν καθόλου µηχανισµοί αξιολόγησης στο δηµόσιο, και κανένας δεν είχε τρόπο να ζητήσει ευθύνες από κανένα για το αν κάτι έγινε ή δεν έγινε.
Μιας και είπαµε µια ιστορία, ας πούµε άλλη µία.
Απρίλιος 2010, 5ος όροφος του Υπουργείου Οικονοµικών, αίθουσα συνεδριάσεων γεµάτη µε 50 στελέχη, πολιτικά και διοικητικά, από όλα τα υπουργεία, και από 6-7 ξένους, Ευρωπαίους. Οι ξένοι είχαν έρθει για το θέµα των κλειστών επαγγελµάτων, τα οποία η χώρα µας ήταν υποχρεωµένη βάσει κοινοτικής οδηγίας να ανοίξει µε νόµο µέχρι το Δεκέµβριο του 2009. Ήθελαν πάρα πολύ να µάθουν γιατί έχουν περάσει µήνες από τη διορία και δεν έχουµε κάνει τίποτα. Αρχίζουν να ακούγονται αοριστολογίες από την ελληνική πλευρά, για ένα νόµο που είναι σχεδόν έτοιµος και από στιγµή σε στιγµή θα πάει να ψηφιστεί. Οι ξένοι ρωτάνε συγκεκριµένα, πόσες και ποιες διαδικασίες έχουν ενσωµατωθεί στο νόµο. Για την ελληνική πλευρά µιλούσε µια κυρία γύρω στα 55, ξανθιά, καλοβαλµένη, µε τα αγγλικά της και τα γαλλικά της, η οποία είχε διατελέσει για πολλά χρόνια σε διάφορες υψηλόβαθµες θέσεις της Ελληνικής Δηµόσιας Διοίκησης και ήξερε καλά τους κώδικες επικοινωνίας της Ελληνικής Δηµόσιας Διοίκησης. Με το χαµόγελο, χαριεντιζόµενη, χαριτωµένη, έλεγε στους βλοσυρούς ξένους ότι κανένα πρόβληµα, είναι έτοιµη η λίστα µε τις αρµοδιότητες, θα την έχουµε σε µισή ώρα, µετά σε µία ώρα, και τελικά αφού πέρασαν δυο ώρες και µε το µπλαµπλα δεν κατάφερε να τους κάνει να ξεχάσουν αυτό το θέµα και να πάνε παρακάτω, αναφώνησε:“The famous list does not exist”. Δεν υπήρχε καµία λίστα. Δεν υπήρχε κανένας νόµος. Όλα ήταν κουραφέξαλα για να περνά η ώρα. Κόκαλο οι ξένοι.
Το χειρότερο απ’ το να είσαι µπλεγµένος σε ένα
τέτοιο τέρας ανοργανωσιάς και εγκατάλειψης, είναι το να είσαι µπλεγµένος και να
το καταλαβαίνεις. Αυτός είναι ο σταυρός που κουβαλάνε µερικές εκατοντάδες, ίσως
χιλιάδες δηµόσιοι υπάλληλοι, άνθρωποι µε όρεξη, εφόδια και φιλοδοξίες, οι οποίοι
όµως δεν έχουν τις ευκαιρίες να κάνουν τη διαφορά.
Ούτε εγώ ήξερα ότι υπάρχουν.
Αλλά υπάρχουν.
Το Νοέµβριο, ας πούµε, δυο απόφοιτοι της Σχολής Δηµόσιας Διοίκησης, ο Θοδωρής Παπαδόπουλος και ο Γιώργος Θεοχάρης, κέρδισαν το βραβείο καλύτερης τεχνολογικής εφαρµογής στον Πανελλήνιο Διαγωνισµό Καινοτοµίας στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση που διοργάνωσε η Microsoft. Ο κύριος Κώστας Λαγούδης, δηµόσιος υπάλληλος από τη Ζάκυνθο, έχει φτιάξει από µόνος του τοdocman.gr, µια “ηλεκτρονική βιβλιοθήκη νοµοθεσίας δηµοσίων δαπανών”, µε τεράστια βάση δεδοµένων που λειτουργεί εδώ και δέκα χρόνια. Μια οµάδα δηµοσίων υπαλλήλων έφτιαξαν το administrativereform.gr, ένα site όπου δηµόσιοι υπάλληλοι, φοιτητές και όποιοι ενδιαφέρονται για τη δηµόσια διοίκηση µπορούν να βρουν πληροφορίες καθώς και να επικοινωνήσουν µε ανθρώπους που µοιράζονται τα ίδια ενδιαφέροντα. Α, την έκθεση του ΟΟΣΑ, που αναφέραµε παραπάνω; Ο διεθνής οργανισµός την ανέβασε στο site του το Νοέµβριο (καθώς η Ελληνική κυβέρνηση, που την είχε παραγγείλει, δεν εδέησε να τη δηµοσιεύσει) στα Αγγλικά. Έλληνες απόφοιτοι της Σχολής Δηµόσιας Διοίκησης τη µετέφρασαν στα ελληνικά από µόνοι τους, και την έστειλαν πίσω στον ΟΟΣΑ για να εγκριθεί.
Υπάρχουν όλοι αυτοί
Οι διακόσιοι κατεστραµένοι «κοπρίτες»
Μέρος της “Διοικητικής Μεταρρύθµισης 2007-2013” είναι η λειτουργική αξιολόγηση της Δηµόσιας Διοίκησης της χώρας, ένα έργο σηµαντικό και αρκετά µεγάλο καθώς δεν είναι εύκολο να αλλάξεις κάτι περίπλοκο χωρίς να ξέρεις τι είναι αυτό που πας να αλλάξεις. Η λειτουργική αξιολόγηση από κάποιο διεθνή οργανισµό, όµως, είναι κάτι που απαιτεί και το περιβόητο Μνηµόνιο. Η τρόικα ήθελε να αναλάβει το έργο η Παγκόσµια Τράπεζα, αλλά η “Ειδική Υπηρεσία Στρατηγικού Σχεδιασµού, Συντονισµού & Εφαρµογής Προγραµµάτων” προτιµούσε να το αναλάβει ο Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, µε τον οποίο υπάρχει σε ενέργεια σύµβαση συνεργασίας, κι έτσι δε θα χρειαζόταν να πληρωθεί άλλος διεθνής οργανισµός. Τα στοιχεία δεν υπήρχαν διαθέσιµα, γι’ αυτό κάποιος θα έπρεπε να ξετινάξει ολόκληρη τη Δηµόσια Διοίκηση της Ελλάδας για να τα βρει. Οι “διακόσιοι κατεστραµµένοι”.
Συνάντησα έξι από αυτούς, τους εξής: Την Ελευθερία Μπακάλη, την Αλεξάνδρα Θεοδοσιάδη, τον Πέτρο Κατσιµάρδο, την Έφη Στεφοπούλου, το Νίκο Παπαµανώλη και την Ιωάννα Βαλλιάνου και µου µίλησαν γι’ αυτή τη διαδικασία, που κράτησε έξι µήνες. “Αυτό που κάναµε ήταν να καταγράψουµε τα πάντα στη Δηµόσια Διοίκηση”, είπε η Έφη. Φτιάχτηκε µια βάση δεδοµένων µε τα οργανογράµµατα των Υπουργείων -τα πραγµατικά, όχι τα εικόνικά/µη επικαιροποιηµένα που µπορείς να βρεις στα websites τους. “Ανοίγαµε πόρτες και µετράγαµε κεφάλια”.
Οι οµάδες επίσης κατέγραφαν στοιχεία για τους εργαζόµενους, από τι εκπαίδευση έχουν µέχρι το είδος της απασχόλησής τους.
“Στη συνέχεια καταγράψαµε όλες τις αρµοδιότητες καθώς και προϋπολογισµούς δαπανών και µισθοδοσίας από το 2007 µέχρι το 2011 για να ξέρουµε πόσο κοστίζει κάθε Γενική Γραµµατεία”. Ακόµα, έφτιαξαν ένα ερωτηµατολόγιο για τις στάσεις και τις αντιλήψεις για τη δηµόσια διοίκηση το οποίο απάντησαν περισσότεροι από 1000 δηµόσιοι υπάλληλοι, ενώ οργάνωσαν και focus groups µε παρόµοια θεµατολογία.
Και µέσα από όλα αυτά κάτι πολύ ενδιαφέρον βγήκε.
“Θυµάµαι κάτι που µου είπε µια συνάδελφος στην πρώτη συνάντηση που έκανα µε την οµάδα µου, του Υπουργείου Παιδείας”, είπε ο Νίκος. ‘Αυτό είναι που ονειρευόµουν πάντα, µια δυνατότητα να συµβάλλω κι εγώ κάτι για το χώρ
